Hà Nội ta, không ở chỗ nào, mật độ du khách nước ngoài lại đông như khu vực khu phố cổ. Cũng không ở nơi nào mật độ giao thông lại đông đúc như khu phố khổ...

 So với 1000 năm Thăng Long - Hà Nội thì một thế kỷ kiến trúc Hà Nội chỉ là một đoạn ngắn, nhưng là đoạn vô cùng quan trọng bởi hầu hết kiến trúc đô thị - đi cùng với nó là văn hóa đô thị, lối sống đô thị, được hình thành và phát triển trong giai đoạn này. Một phần kiến trúc ấy, văn hóa ấy, lối sống ấy vẫn còn đang sống với chúng ta trong thế kỷ 21, nhưng nhiều phần, rất nhiều phần đã và đang mất đi, vĩnh viễn, hoặc đang biến dạng dữ dội… 

 Hà Nội cổ về lịch sử, chưa hẳn đã cổ về kiến trúc đô thị. Các di chỉ kiến trúc, khảo cổ học có niên đại cả ngàn năm. Song quỹ kiến trúc đô thị hiện hữu, tính cả các di tích, có độ tuổi hầu hết không quá 200 năm. Đại đa số công trình kiến trúc và phố xá xuất hiện từ nửa sau thế kỉ 19. Nói gọn, đô thị cổ, kiến trúc cũ.

 Nói đến bản sắc văn hóa Hà Nội không thể không nói đến cách ăn ở của người thủ đô. Cách ăn ở đó thừa kế từ truyền thống lâu dài, nhưng ở mỗi giai đoạn lịch sử, con người lại tạo nên những nét mới, phù hợp với phong cách sống của thời đại. Hà Nội bắt đầu có những đổi thay căn bản từ đầu thời thuộc địa: đó là sự cải tạo những phố phường cũ và xây dựng những đường phố mới. Từ đó hình thành diện mạo mới của thành phố, mà ảnh hưởng của nó vẫn còn cho đến hôm nay.

 Với đô thị lịch sử Hà Nội, ứng xử hài hoà giữa bảo tồn và phát triển phải trở thành đòi hỏi thường trực trong quá trình kiến thiết. Còn nếu vẫn giữ cách nhìn, lối hành xử như hiện nay với di sản, chúng ta còn tiếp tục lúng túng và bị động trong vấn đề làm thế nào để tiếp tục phát triển mà không đánh mất diện mạo của đô thị nghìn năm tuổi.

 Những năm 1990, Hà Nội sau nhiều năm đóng kín, giữ nguyên bóng dáng tiều tuỵ của đường  phố được vạch ra suốt 50 năm đầu TK 20, đôi chỗ xen kẽ những công trình xây mới, tranh thủ những ngày bình yên ngắn ngủi trong cả thời chiến tranh. 

 Hà Nội sau đại lễ bình yên trở lại. Mười ngày - có thể mượn ca từ của cụ Nguyễn Đình Thi trong ca khúc Người Hà Nội (công nhận cụ tài) để tả: Hà Nội cháy, khói lửa ngập trời (do vụ pháo hoa ở Mỹ Đình), Hà Nội ầm ầm rung (bởi muôn loa công suất lớn)… đã trôi qua.  Hà Nội lại hiền hòa, hương hoa sữa cuối đường Bà Triệu lúc chập tối khiến không khí quanh đấy, nói như trong một bài thơ cũ, là đã cũ đi một cách dễ chịu…