Những ngày qua, dư luận bức xúc trước việc di tích Ô Quan Chưởng - cửa ô duy nhất còn lại trong 5 cửa ô của Hà Nội xưa - sau trùng tu đã được "trang điểm" từ "bà lão" thành "cô gái". Những người có trách nhiệm đã giải thích như thế nào và liệu di tích lịch sử và văn hóa này có trở lại được như xưa ?

  Nếu vội vàng đề ra chính sách bảo tồn khi chưa nhận diện đúng lại giá trị của khu phố cổ Hà Nội sau hơn 10 năm được gọi là di sản quốc gia, sẽ dẫn đến những chính sách và cơ chế ảo.
  Quan điểm này được Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Kiến trúc sư trưởng Hà Nội, Phó chủ tịch hội Quy hoạch phát triển đô thị Hà Nội nhấn mạnh trong cuộc trao đổi với VnEconomy.
  Ông cũng cho rằng, khi chưa nhận diện đúng về giá phố cổ thì chưa thể thu lợi kinh tế cho quốc gia từ việc khai thác tiềm năng của khu phố cổ, trong thời buổi sự cạnh tranh quốc tế được đo bằng bản sắc dân tộc.

 Ngày 10-9, Ban Quản lý Phổ cổ, UBND quận Hoàn Kiếm kết hợp với đại sứ quán Italia đã tổ chức Hội nghị với người dân về việc bảo tồn giá trị văn hoá cũng như kiến trúc của phố cổ Hà Nội với mong muốn góp phần nâng cao nhận thức của người dân khu phố cổ.

 Từ năm 1986 đến nay, những di sản kiến trúc ở khu phố cổ đã mất đi một cách công khai, không thể cứu vãn. Đó là nhận định chung được nhiều kiến trúc sư đưa ra tại Hội thảo quốc tế về kiến trúc Hà Nội đương đại vừa diễn ra tại Hà Nội.

  Phố cổ Hà Nội chưa bao giờ nằm trong danh sách dự kiến trình UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới vì nhiều lý do khác nhau.

 Phó cục trưởng Cục Di sản (Bộ VH-TT&DL) Lê Thị Minh Lý và KTS Hoàng Đạo Kính - phó chủ tịch Hội Kiến trúc sư VN, chủ tịch hội đồng chuyên môn của Hội Kiến trúc sư VN, người đã tham gia lập hồ sơ di sản cho Hội An, Huế và Mỹ Sơn - đều khẳng định như thế trước thông tin “phố cổ Hà Nội không được công nhận di sản văn hóa thế giới” mà một vài tờ báo vừa loan tin.

 Khi nghe tin cháy ngôi nhà được coi là “cổ nhất Hà Nội” ở số 47- Hàng Bạc, thì hình ảnh đầu tiên tôi nghĩ đến là cụ Nguyễn Văn Ngọc ngồi trên tầng thượng ngôi nhà này, bên cạnh cây si cổ thụ mọc ngay trên… nóc nhà. Chẳng hiểu tất cả sẽ ra sao? 

 Một đoạn phố Tạ Hiện, Hà Nội sắp được chỉnh trang mặt tiền nhằm “tôn” nét đẹp, phát huy tác dụng với công tác bảo tồn và phát triển du lịch. Người dân đang hy vọng việc này sẽ không “nửa dơi nửa chuột”.

Chất lượng cuộc sống ở phố cổ Hà Nội đang ngày càng bị đe dọa nghiêm trọng bởi tình trạng ô nhiễm bụi gia tăng và bao vây  phía đường Trần Quang Khải. 

 Hơn 10 năm (tính tại thời điểm năm 2005) cộng thêm khoảng năm năm nữa ( tính đến thời điểm năm 2010), chúng ta vẫn có 3 ngôi nhà cổ được tôn tạo cũng với sự tài trợ của TP Toulouse, Pháp. Đó là nhà 38 Hàng Đào ( Đình Đồng Lạc), 51 Hàng Bạc và 87 Mã Mây và đã thêm được nhà 28 Hàng Buồm( Đền Quán Đế), đến nay sắp triển khai dự án cải tạo mặt đứng một đoạn phố Tạ Hiện. Như vậy hoạt động bảo tồn của chúng ta vẫn có thể nói giậm chân tại chỗ ?

 Việc bảo tồn phố cổ Hà Nội lâu nay đã làm đau đầu nhiều nhà quản lý, kiến trúc sư trong nước cũng như các chuyên gia nước ngoài. Làm thế nào để Hà Nội đẹp hơn mà vẫn giữ được hồn phố cổ?. Đó là trăn trở không của riêng ai. “Vấn đề nhạy cảm” cải tạo phố cổ một lần nữa đang khiến dư luận quan tâm khi dự án cải tạo mặt phố Tạ Hiện chuẩn bị được khởi công...
 

 Dự án chỉnh trang một phần tuyến phố cổ Tạ Hiện do Ban Quản lý phố cổ Hà Nội làm chủ đầu tư đã được giới thiệu rộng rãi từ đầu tháng 7 để tham khảo ý kiến người dân trong khu vực và sẽ sớm triển khai.

 Liệu du khách nước ngoài nghĩ gì khi bước vào sau cái mặt tiền bóng bẩy là cả một không gian đầy bức xúc vốn tồn tại bấy lâu nay ở khu vực phố cổ? Hơn nữa, việc giữ được “hồn phố cổ” mới là trọng tâm của công tác cải tạo phố cổ. Nhưng khi “mặt” đẹp mà “toàn thân” nhếch nhác thì “hồn” phố cổ chắc sẽ lưu lạc tận đâu!?

 Các chuyên gia đều nhấn mạnh rằng: Phố cổ vẫn là trái tim của Hà Nội, là đặc điểm riêng để phân biệt Hà Nội với các thành phố khác trên thế giới và cũng là địa chỉ du lịch hấp dẫn nhất với du khách. Vì thế, TS-KTS Đào Ngọc Nghiêm khẳng định, việc bảo tồn phố cổ phải là một trong 11 nhiệm vụ của Thủ đô Hà Nội mở rộng.

 Nguyên nhân của tình trạng lem nhem này là do chúng ta không có quan điểm thống nhất về quy hoạch phố cổ. Mặc dù, tính đến thời điểm này đã có 11 nước trên thế giới tham gia hiến kế để bảo tồn phố cổ nhưng chúng ta vẫn đang loay hoay không biết nên làm gì.

   "Cứ bàn đi, bàn cho kỹ đi đã..." - GS Sử học Lê Văn Lan đã trả lời như vậy khi được hỏi về việc đưa phố cổ Hà Nội vào lộ trình công nhận di sản văn hoá thế giới của UNESCO. Nói vậy thôi nhưng mọi người ai cũng biết ông là người rất tâm huyết với phố cổ Hà Nội, chẳng gì thì ông cũng sinh ra và hiện đang sống trong một không gian rất "phố"....

 Kinh tế - xã hội phát triển mạnh mẽ những năm gần đây đang đặt các di tích lịch sử, văn hóa, và nhất là các di tích khảo cổ trước rất nhiều nguy cơ. Những dấu tích ít ỏi của lịch sử, luôn có nguy cơ bị đặt lên bàn cân giữa nhu cầu "bảo tồn" và "phát triển", mà phía lựa chọn không phải bao giờ cũng nghiêng về những giá trị không hữu hình.

 Năm 1977, lần đầu tiên tôi được trở về miền bắc sau năm năm ở chiến trường. Qua ô cửa toa tàu, tôi thấy xuôi ngược dòng người từ ga Giáp Bát đến Bạch Mai, Hàng Cỏ một mầu xanh và xám áo quần. Tôi cũng bắt gặp những đôi mắt thật trong sáng, hiền hậu và chân tình. Miền bắc và Thủ đô Hà Nội  hăng say sản xuất, chiến đấu và giữ nếp sống giản dị, thanh cao.

Nhà ống hay nhà hình ống để miêu tả những ngôi nhà dài và hẹp đã trở thành bản sắc văn hoá của người Vìệt Nam chúng ta. Bài viết này không nói về cội nguồn của những ngôi nhà ống ở phố cổ Hà Nội. Ngược lại tôi rất quan tâm đến những ngôi nhà ống khi đất nước phát triển...

 Hội thảo quốc tế với chủ đề "Hà Nội : thành phố thân thiện và sống tốt cho cộng đồng" (Hanoi : a Livable City for all) diễn ra trong hai ngày 1-2/7/2009 do Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam (VUPDA) tổ chức với sự tham gia của thị trưởng thủ đô Băng-Cốc (Thái Lan), các chuyên gia đến từ Đại học Hawaii (Mỹ), các tổ chức của Pháp,... xin giới thiệu cùng bạn đọc bài tham luận của TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - nguyên kiến trúc sư trưởng TP Hà Nội: